Zer da
Gogo-aldartearen nahastea da. Garrantzitsua da tristura-egoera iragankor batetik bereiztea. Depresio-nahasteak gehiago irauten du, sintomak biziagoak dira eta gizarte-, familia- eta lan-funtzionamenduari eragiten dio.
Zenbat dakizu benetan gaixotasun horri buruz?
Zer sintoma agertzen dira despresioan?
Pertsona guztiek ez dituzte sintoma berdinak izaten. Intentsitatea, maiztasuna eta iraupena pertsonaren arabera alda daitezke.
Depresioaren sintoma bereizgarriak hauek dira (ez dira zertan guztiak agertu behar):
Sintoma emozionalak
- Tristura sakona, antsietatea, hutsa, itxaropenik eza, errua, erabilgarritasunik eza edota egonezina.
- Suminkortasuna eta urduritasuna.
- Lehen gozamena eragiten zizuten ekintzetaz ezin gozatzea.
Sintoma fisikoak
- Loaren aldaketak: insomnioa, oso goiz esnatzea edo larregi lo egitea.
- Jateko gogoa aldatzea: gehiegi jatea edo apetitua galtzea.
- Ondoez fisikoa, energia falta, buruko mina, digestio arazoak eta bestelako min kronikoak.
- Beste batzuk: idorreria, hilekoaren ziklo irregularra…
Sintoma kognitiboak / pentsamenduak
- Kontzentratzeko, xehetasunak gogoratzeko eta erabakiak hartzeko zailtasuna.
- Pentsamendu suizidak edo suizidio-saioak.
- Autokritika, ezkortasuna.
- Eldarniozko ideiak.
Jokabide-sintomak
- Jarduerak egiteko motibazioa galtzea.
- Negar-atakea
- Isolamendu soziala.
- Itxuragatik eta norberaren zaintzagatik interesa galtzea.
Zer depresio mota existitzen dira?
Depresio-alterazio mota asko daude, eta bakoitzak ezaugarri batzuk ditu:
Depresio-sintomen konbinazio bat da, pertsona ezgaitzen duena eta bere egunerokotasunean normaltasunez moldatzea eragozten diona, lehen atsegin zituen jarduerekin lan egiteko, ikasteko, lo egiteko, jateko eta gozatzeko duen gaitasunari eragiten diona.
Atal moduan aurkezten da. Atal baten iraupena aldatu egiten da, baina gutxienez bi astekoa izan behar du halakotzat hartzeko. Sintomen kopuru eta larritasunaren arabera, gertaera arina, ertaina edo larria da.
Pertsona batek episodio bakarra izan dezake bere bizitzan, baina era errepikakorrean ere aurkez dezake, eta atal bat baino gehiago izan dezake.
Distimia edo Nahaste Distimikoa ez da Depresio Handia bezain larria, baina kronikoagoa edo jarraituagoa da denboran.
Pertsona depresibo sentitzen da egunaren zatirik handienean, egun gehienetan gutxienez 2 urtez. Ez du zertan tristura sakona izan, baina bereizgarria da eguneroko bizitzako ohiko jardueretan interesa galtzea, itxaropenik eza, ezkortasuna, autoestimu baxua eta ezgaitasun sentimendua.
Distimia aurkezten duten pertsonek ere Depresio Handiko gertaerak izan ditzakete beren bizitzako uneren batean.
Depresio Psikotikoaz hitz egiten da Depresio Handiko Nahasmendu batekin sintoma psikotikoak daudenean, hala nola haluzinazioak edo ideia deliranteak, errealitatearekin harremana galtzea dakartenak.
Haluzinazioak ez dira hain ohikoak izaten kasu horietan. Depresio Psikotikoan, haluzinazioak pertsonaren gogo-aldartearekin lotuta daude, hau da, depresio-sentimenduekin. Alde horretatik, pertsona batzuek kritikatu egiten dituzten ahotsak entzun ditzakete, onak ez direla eta bizitzea merezi ez dutela esaten dietenak, edo gaixotasun terminal bat dutela sinestarazten dizkietenak edo egin ez duten zerbaiten errudun direla uste dutenak.
Erditu ondoren, emakume batzuei eragiten die.
Erditu eta hurrengo lehen hilabetean erditu ondorengo depresioa duen diagnostikatu daiteke. Tristura sakoneko sentimenduak, antsietatea eta nekea agertzen dira, eta emakumearen eguneroko bizitzako jarduerak egiteko gaitasuna oztopatzen dute.
Erditu ondoren depresioa pairatzen dute emakumeen % 10-15ek.
Estazioen aldaketekin lotzen da. Ohikoena udazkeneko eta neguko urtaroei eragitea da.
Ez dira ezagutzen arrazoi zehatzak, baina badirudi lotura dagoela urteko urtaroetan eguzki-argiaren kantitatean gertatzen diren aldaketekin.
Mundu guztiari era berean eragiten al dio depresioak?
Depresioak ezaugarri desberdinak ditu populazio, adinaren eta sexuaren arabera:
Depresioa haur eta nerabeetan
Haurrarengan depresioa ohikoagoa da modu maskaratuan agertzea, suminkortasunaren, antsietatearen, eskolako fobien, kexa fisikoen edo jateko gogoaren asalduren edo eskola-errendimenduaren murrizketaren bidez.
Nerabezaroan, modu adierazgarriagoan agertzen dira arrisku-portaerak, jarrera negatibistak edo desafiatzaileak, gizarte-arauak haustea, alkohol eta substantzien abusua… Onartuak ez direla ere senti dezakete, isilagoak izatera pasa daitezke, gizartean bakartu, autozainketa utzi, autoirudi eta autoestimu arazoak izan. Suizidio-pentsamenduak edo autolesioak ere ager daitezke.
Depresioa adineko pertsonetan
Zenbait faktorek, hala nola bakardadeak, bere adineko pertsona maiteen galerak, gaixotasun fisikoek depresioa maizago izatea eragiten dute, eta, gainera, suizidio aukera areagotzen dute.
Pertsona adindunen depresioa oharkabean pasa daiteke eta ez da nabaria izaten. Batzuetan, bizitasuna eta tristura adinagatik galtzen direla pentsatzen da, eta kasu asko ez direla diagnostikatzen.
Depresioa ez dago zuzenean zahartzaroarekin lotuta, adineko pertsona gehienek ez baitute depresiorik izaten.
Depresioa gizonezkoetan
Faktore kulturalen ondorioz, gizonek ez dituzte emozioak hain argi erakusten. Hori dela eta, depresioaren kasuan zailtasunak izaten dituzte tristura, axolagabetasuna edo gehiegizko errua onartzeko, eta horrek ez du esan nahi ez dutenik.
Errazago onartzen dute nekatuta, suminduta, motibaziorik gabe sentitzen direla, insomnioa dutela, eta, kasu askotan, alkohola edo bestelako substantziak erabiltzen dituztela. Laguntza eskatzea saihesten dute, eta askotan ez dira tratatzera iristen.
Depresioa emakumeetan
Depresioaren garapenean, emakumeari zehazki eragiten dioten faktore biologiko, psikologiko, sozial eta kulturalak daude, eta depresio-tasa handiagoa izatea eragiten dute.
Faktore horien artean daude, besteak beste, aldaketa hormonalak, hilekoaren zikloaren aldaketei, haurdunaldiari, abortuari, erditze ondoko aldiari, premenopausiari eta menopausiari lotuak. Faktore psikologiko eta sozialen artean, honako hauek ditugu: ekonomia- eta gizarte-krisiak, indarkeria-bizipenekiko esposizioa, isolamendua, droga-kontsumoa, migrazioa, maila ekonomiko baxua, langabezia eta zainketa-erantzukizunen karga esleituak, eta presioari lotutako estres-karga handia, emakumeei esleitutako rolen ondoriozko beste erantzukizun batzuk.
Zein dira depresioaren arrazoiak?
Depresio-nahasteak faktore biologiko, psikologiko eta sozialen elkarrekintzak eragiten dituela jotzen da.
Faktore biologikoak
Faktore biologikoek alterazio genetiko, neurokimiko, estruktural edo hormonalak biltzen dituzte.
Badirudi harremana dagoela depresioaren eta herentziaren artean, bai eta depresioaren aurrekari familiarrak dituzten pertsonen asaldura jasateko joera ere. Zaurgarritasun horrek ez du eragiten asaldura jasatea, baizik eta ingurumen-faktore kaltegarriekiko elkarrekintzak eragiten du.
Depresioa duten pertsonetan desordena bat dago maila neurokimikoan, eta asaldurak daude nerbio-sistema zentraleko neuronetan diharduten neurotransmisore batzuen mailan, hala nola serotonina (ongizate-sentsazioa sortzen eta umorea erregulatzen duena) eta dopamina (motibazioaz eta plazeraz arduratzen dena).
Depresioa duten pertsonen eta depresioa ez dutenen arteko aldeak identifikatu dira, zenbait garun-egituratan, hala nola hipozelaian (epe luzeko oroimena prozesatzeaz eta informazioa prozesatzeaz arduratzen da), amigdalean (emozioak erregulatzeaz arduratzen da) eta aurrealdean (pertzepzioari, emozioen adierazpenari eta motibazioari lotuta).
Hormonen orekan gertatzen diren aldaketak, hala nola tiroideko arazoak, menopausia edo bestelako arazoak, depresioan eragin dezaketen faktoreak izan daitezke.
Bestalde, badirudi, kasu batzuetan, lotura dagoela depresioaren eta organismoaren hantura-prozesuen artean. Hantura-prozesu horiek gorputzaren erantzun immunologiko batetik eratortzen dira, gaixotasun fisiko baten, bizimodu osasungaitz baten edo estresaren ondorioz.
Faktore psikosozialak
Estres-karga handia duten esperientzia traumatikoak, gertuko pertsona baten heriotzak edo aldaketa-egoerak, esaterako, egoerari aurre egiteko baliabideak gainditzen dituenean edo pertsona horrek laguntza-ingurune seguru eta sendorik ez duenean, depresio-arrisku handiagoarekin lotzen dira.
Alde horretatik, arrisku-faktore hauek daude:
- Emakumea izatea
- Bakardadea
- Gizarte-laguntzarik ez izatea
- Bizi esperientzia estresagarriak, trauma baten eraginpean egotea
- Depresioaren edo osasun mentaleko aurrekari familiar edo pertsonalak
- Alkohol edo bestelako drogen abusua
- Arazoak harremanetan
- Zailtasun ekonomikoak
- Aldaketa garrantzitsuak bizizan
- Osasun arazoak edo min kronikoa
- Abusuaren edota abandonuaren biktima izatea
Nola lantzen da depresioa?
Depresiorako tratamendu ohikoenak tratamendu farmakologikoa eta psikoterapeutikoa dira. Kasuaren arabera, bata edo bestea beharko da, edo bien konbinazioa.
Tratamiendu farmakologikoa
Depresiorako sendagai espezifikoak dira antidepresiboak. Zenbait antidepresibo mota daude, eta bat edo bestea erabiltzea irizpide medikoaren araberakoa da.
Psikoterapia
Jokabidearen terapia kognitiboa eraginkorragoa izan da depresioa tratatzeko. Pertsonak pentsamendu negatiboak aldatzea lortu nahi da, egoera emozionala eta funtzionamendua hobetzeko.
Deskargatu depresioaren eta suizidioaren liburu zuria
